Jest obecnie największą rybą zasiedlającą polskie wody. Jego masa często przekracza 70kg. Ciało ma wydłużone, bezłuskie o plamistym brązowo lub szaroczarnym ubarwieniu, silnie pokryte śluzem. Strona brzuszna jest jasna, biała, bądź kremowo – żółtawa. Głowa duża spłaszczona grzbietobrzusznie, zakończona szerokim pyskiem uzbrojonym w drobne zęby. Po bokach pyska dwa długie wąsy, a pod spodem paszczy cztery krótsze wąsiki, służące sumowi do wyszukiwania pokarmu. Ma bardzo małe oczy i słaby wzrok. Płetwa grzbietowa jest bardzo mała, odbytowa natomiast długa, sięgająca prawie do nasady płetwy ogonowej. Prowadzi drapieżny, nocny tryb życia. Odżywia się przede wszystkim rybami, najczęściej jego ofiarą padają płocie, krąpie, leszcze i ukleje. Nie gardzi także padliną, mięczakami, rakami i larwami owadów. Dzień najchętniej spędza przy dnie kryjąc się pod zatopionymi pniami drzew lub wśród roślinności wodnej. Zimę spędza w głębokich zacisznych miejscach. Zamieszkuje ciepłe jeziora, starorzecza i duże rzeki o miękkim podłożu, w Europie Środkowej i Wschodniej. Liczny w zlewisku Bałtyku i Morza Czarnego, gdzie spotykany bywa również w wodach słonawych. Do tarła przystępuje późną wiosną (od maja do lipca) w wodzie o temperaturze nie niższej niż 18°C. Samica wygniata swoim ciałem prymitywne gniazdo w roślinności wodnej. Do tego celu wybiera płytkie, silnie porośnięte stanowiska. Po tarle samiec opiekuje się ikrą.

Wymiar ochronny dla suma wynosi 70 cm, okres ochronny jest długi. Trwa od 1 listopada do 30 czerwca. Dobowy limit połowowy wynosi jedną sztukę.